Episode 159
🎭 Ο Αρχοντοχωριάτης του Μολιέρου
Εκεί που η σάτιρα συναντά το μπαλέτο, η ματαιοδοξία γίνεται χορογραφία και η κοινωνική τάξη δεν είναι τίποτα άλλο παρά θεατρική μεταμφίεση, ο «Αρχοντοχωριάτης» βρίσκει το ιδανικό του περιβάλλον: ένα σκηνικό γεμάτο παρεξηγήσεις, φαντασίες και επίπλαστα μεγαλεία. Ο ήρωας του Μολιέρου δεν είναι απλώς γελοίος· είναι τραγικά κωμικός, γιατί χάνει την αλήθεια του κυνηγώντας έναν τίτλο.
🧵 Υπόθεση: Η τιάρα του γελοίου
Ο κύριος Ζουρντέν είναι ένας πλούσιος αστός, προϊόν μιας γενιάς που πλούτισε με εμπορική δραστηριότητα – κι όμως το μόνο που τον βασανίζει δεν είναι η απόλαυση της ζωής, αλλά η λαχτάρα να γίνει αριστοκράτης. Δεν θέλει απλώς να είναι πλούσιος· θέλει να φαντάζει «γεννημένος μεγάλος». Έτσι, περιτριγυρίζεται από «δασκάλους» – μουσικής, φιλοσοφίας, ξιφασκίας, χορού και πληρώνει τον έναν πιο γελοίο από τον άλλον για να τον μορφώσουν, ώστε να μιμείται τους αριστοκράτες, χωρίς να καταλαβαίνει πως όλοι τον εκμεταλλεύονται. Το πάθος του για τίτλους κορυφώνεται όταν προσπαθεί να παντρέψει την κόρη του Λουκίλη με έναν κόμη, αγνοώντας ότι αυτή αγαπά έναν αστό. Το σχέδιο ανατρέπεται μόνο όταν ο αγαπημένος της, με τη βοήθεια της υπηρέτριας και της μητέρας της, μεταμφιέζεται σε Τούρκο πρίγκιπα και παγιδεύει τον Ζουρντέν σε μια σκηνή απείρου κάλλους, όπου ο τελευταίος νομίζει πως γίνεται και επίσημα… ευγενής!
👤 Χαρακτήρες: Καρικατούρες με ουσία
Ο Ζουρντέν είναι ο ίδιος ο νεοπλουτισμός με πόδια και στόμα. Δεν είναι κακός, ούτε ύπουλος – είναι θύμα της ματαιοδοξίας του, φιλόδοξος και ανόητος. Ο Μολιέρος δεν τον αντιμετωπίζει σκληρά· του δίνει χώρο να γελοιοποιηθεί μόνος του. Κι εκεί ακριβώς βρίσκεται η τραγικότητα της κωμωδίας.
Η κυρία Ζουρντέν, φωνή της λογικής και της παράδοσης, προσπαθεί να κρατήσει τον άντρα της στην πραγματικότητα, αλλά με στοργή, όχι μίσος. Είναι η γυναίκα που βλέπει καθαρά αλλά δεν έχει φωνή στην “υψηλή κοινωνία” – μια γλυκόπικρη φιγούρα.
Ο Ντοράντης, αριστοκράτης ξεπεσμένος αλλά πανέξυπνος, παριστάνει τον φίλο του Ζουρντέν για να του αποσπά χρήματα. Η ειρωνεία είναι πως ο Ντοράντης ζει από τους πλούσιους αστούς που περιφρονεί.
Η Λουκίλη, νέα και ερωτευμένη, ονειρεύεται έναν αληθινό γάμο, κι ο αγαπημένος της Κλεόντης είναι ο μόνος που έχει το θάρρος να χρησιμοποιήσει το ίδιο το ψέμα της κοινωνίας για να αποκαλύψει την αλήθεια – μια έξυπνη στροφή της πλοκής που φέρνει ανατροπή και κάθαρση.
🕰 Ιστορικό και κοινωνικό υπόβαθρο
Το έργο παρουσιάστηκε για πρώτη φορά τον Οκτώβριο του 1670 στο κάστρο του Σαμπόρ, παρουσία του Λουδοβίκου ΙΔ΄, από τον ίδιο τον θίασο του Μολιέρου. Συνοδευόταν από μουσική του Ζαν-Μπατίστ Λυλί και ήταν οργανωμένο σαν κωμωδία-μπαλέτο, κάτι σαν ένα πρώιμο «μιούζικαλ» της εποχής. Η Γαλλία του 17ου αιώνα γνώριζε ραγδαία άνοδο της αστικής τάξης, η οποία όμως δεν είχε ακόμα κοινωνική νομιμοποίηση. Οι αστοί μπορούσαν να αγοράσουν σπίτια και ρούχα, αλλά όχι τίτλους. Ο Μολιέρος, με τρομερή διαύγεια, χτυπά στο πιο ευαίσθητο σημείο της ανερχόμενης τάξης: τη γελοιοποίηση του εαυτού της για να γίνει αποδεκτή. Ο τίτλος Le Bourgeois Gentilhomme είναι ήδη ειρωνικός: ο αστός (bourgeois) δεν μπορεί να είναι gentilhomme (ευγενής), γιατί η αριστοκρατία στηρίζεται στο αίμα, όχι στο πορτοφόλι.
💭 Τι αποκομίζει ο θεατής;
Ο σημερινός θεατής αναγνωρίζει πρόσωπα. Ο Ζουρντέν δεν φοράει πια περούκα, αλλά Armani· δεν παίζει ξιφασκία, αλλά παριστάνει τον διανοούμενο. Ο φιλόδοξος που μιμείται την ανώτερη τάξη χωρίς να τη γνωρίζει ζει ακόμα – στις τηλεοράσεις, στα gala, στο Instagram.
Η παράσταση είναι απολαυστική, γεμάτη ρυθμό, ευφυείς διαλόγους, ανατροπές, καρικατούρες που κρύβουν μέσα τους βαθιά ανθρώπινη αλήθεια. Ο θεατής γελάει, αλλά με ένα γέλιο που συχνά του παγώνει στα χείλη.
✍️ Ο συγγραφέας: Μολιέρος
Ο Ζαν-Μπατίστ Ποκελέν, γνωστός ως Μολιέρος (1622–1673), υπήρξε ένας από τους μεγαλύτερους θεατρικούς συγγραφείς της Ευρώπης. Άνθρωπος του θεάτρου ως τα κόκαλα, έγραφε, σκηνοθετούσε και πρωταγωνιστούσε στα έργα του, διαμορφώνοντας τη νεότερη γαλλική κωμωδία με τρόπο που ακόμη επηρεάζει το σύγχρονο θέατρο. Έγραψε με σπινθηροβόλο νου, με απλότητα και ακρίβεια, κι ό,τι κορόιδευε, το ήξερε από μέσα. Ο «Αρχοντοχωριάτης» μπορεί να θεωρείται από κάποιους μια «ελαφριά κωμωδία», μα στην πραγματικότητα είναι το απόλυτο ψυχογράφημα της γελοιότητας του φιλόδοξου ανθρώπου.
Η ιστοσελίδα μου
Τα Podcast μου:
https://angeligeorgiastoryteller.gr
https://mithoikaipolitismoi.gr
https://akougontasmetingeorgia.gr
https://theatromeangeligeorgia.gr
Το κανάλι μου στο you tube
https://www.youtube.com/@angeligeorgia808/featured
Facebook σελίδα Αγγελή Γεωργία:
https://www.facebook.com/angeligeorgia
Facebook σελίδα Μύθοι και πολιτισμοί:
